بخش خدمات

در گذشته هدف از انجام تحقیقات بازار، یافتن راه و روشی به منظور ارتقاء حجم فروش در شرکت ها بود. پس از مدتی این دیدگاه بهبود یافت و هدف از تحقیقات بازار و بازاریابی درک و فهم نیاز مشتریان شد.

در طول زمان مدیران بازاریابی به طور فزاینده ای اهمیت درک و فهم خریداران و مشتریان را تشخیص دادند و مواردی از قبیل مشاهده در حین خرید، بررسی نحوه مصرف، تحقیقات گروه کانون، تحقیقات پیمایشی و …  جهت تحقیق در خصوص بازار رواج یافت.

شرکت هایی که به دونبال تدوین برنامه بازاریابی و فروش هستند و حتی افرادی که قصد دارند کسب و کاری را راه اندازی نمایند، به منظور کاهش ریسک و افزایش بهره وری اقدام به تحقیقات بازار می نمایند. اهمیت تحقیقات بازار طی سال های اخیر با افزایش هزینه های ورود به بازار و همچنین رشد بی رویه هزینه های بازاریابی و تبلیغات بیش از گذشته محسوس می باشد.

اگر تحقیقات بازار استاندارد باشد ( امکان سنجش ضریب خطا و سطح اطمینان وجود داشته باشد ) مدیران بازاریابی و فروش شرکت ها به راحتی می توانند با اطمینان کامل کمپین و برنامه های بازاریابی خود را ارائه نمایند. در نظر داشته باشید که با توجه به فرهنگ ایرانیان و بالا بودن هوش هیجانی (EQ) در جامعه و همچنین تنوع فرهنگی و قومی در کشور نمی توان تنها به یک روش تحقیقات بازار استناد نمود و باید با توجه به ماهیت محصول (کالای صنعتی، کالای مصرفی و خدمات) و همچنین ابعاد شرکت ( اندازه شرکت و استراتژی ها و پتانسیل ها) یک برنامه کامل جهت انجام تحقیقات بازار تهیه نمود. انجام شناسایی بهترین روش های تحقیقات بازار برای شرکت ها و همچنین عملیاتی نمودن این تحقیقات در گروه بازرگانی فرتاک تجارت طی چندین سال گذشته در چندین بازار تاکنون اجرایی گردیده است.

گروه بازرگانی فرتاک تجارت با در اختیار داشتن اعضای هیئت علمی و محققان در سطح کشور امکان ارائه تحقیقات بازاریابی و تحقیقات بازار را با بالاترین استانداردها در اختیار صنایع مختلف قرار داده است.

تحقیقات بازار در واقع بخشی از تحقیقات بازاریابی است که با متدهای مختلف صورت می پذیرد. این روش معمولا به صورت میدانی می باشد. یعنی به کمک پژوهشگران، پرسشنامه های به صورت میدانی تکمیل می گردند. البته برخی تحقیقات مشاهده ای هم جزو تحقیقات بازار محسوب می گردند.

انواع تحقیقات بازاریابی

تحقیقات بازاریابی به سه قسم کلی تقسیم می‌شود:

·        تحقیقات بازاریابی کتابخانه ای

بیشتر پروژه‌های مربوط به تحقیقات بازاریابی با تحقیقات کتابخانه‌ای آغاز می‌شوند. این مرحله کاملاً ضروری است و از طریق آن می‌توان تعریف مناسبی از مشکل یا مساله به دست آورد. در این نوع تحقیق ابتدا مشکل تعریف می شود و سپس فرضیه‌هایی ارائه می شود که از طریق طرح‌های تحقیقاتی رسمی‌تر ارزیابی شود. شایان ذکر است که در تحقیق اکتشافی طرح تحقیق رسمی وجود ندارد. این مرحله چندان علمی به نظر نمی‌رسد. از آنجا که هدف تحقیق اکتشافی مشخص کردن مشکل اصلی است، پژوهشگر باید از تعدادی روش‌های غیررسمی برای تعریف مشکل استفاده کند که لازمه آن قدرت تصور و انعطاف‌پذیری است. با اینکه در مطالعه اکتشافی از روش‌های غیررسمی استفاده می‌شود، این مطالعات از اهمیت بسیاری برخوردار است.

روش‌های طرح تحقیقات بازاریابی کتابخانه ای عبارتند از: بررسی مقالات و کتب موجود، پرسش از افراد متخصص و متبحر و بررسی چند مورد برگزیده مانند پایگاه‌های اطلاعات دولتی از قبیل سازمان توسعه تجارت ایران و سازمان گمرک و… .

·        تحقیقات بازاریابی کیفی

تحقیقات کیفی، بخش عمده‌ای از تحقیقات علمی در علوم مختلف به خصوص در علوم اجتماعی و بازاریابی را تشکیل می‌دهد. هدف عمدۀ تحقیقات کیفی، بدست آوردن اطلاعات عمیق و درونی درباره رفتارهای انسانی و دلایل حاکم بر این رفتارها است.

یک تحقیق کیفی بیشتر به دنبال چرایی تصمیمات و اعمال انسان‌ها است تا اینکه بداند چگونه، کجا و چطور و چه زمانی تصمیم گرفته‌شده ‌است. معمولاً تحقیقات کیفی دارای نمونه‌های محدودی هستند.

از روش‌های متداول در تحقیقات بازاریابی کیفی می‌توان به مصاحبه‌های عمیق، گروه کانون، تکنیک‌های فرافکن، طوفان مغزی و مشاهده اشاره کرد.

·        تحقیقات بازاریابی کمی

در تحقیقات کمی از روش‌هایی استفاده می‌شود که بتوان نتایج را اندازه‌گیری کرد. این روش‌ها بر پایه تحقیقات پیمایشی قرار دارد که اغلب از نمونه‌هایی بیش از صد نفر استفاده می‌شود. اغلب صاحب‌نظران بر این باورند که باید نخست با استفاده از روش‌های کیفی و کتابخانه‌ای از دیدگاه و نظرات افراد آگاه شده و سپس درصدد ارائه اعداد و ارقام برآمد. بنابراین شاید بهترین راه این باشد که از ترکیبی از روش های کیفی و کمی استفاده نمود.

از روش‌های متداول در تحقیقات بازاریابی کمی می‌توان در حوزه‌های زیر استفاده کرد:

۱٫ تحقیقات درباره بازار: بررسی سهم بازار یک محصول یا شرکت در مقایسه با رقبا، بررسی چگونگی بخش‌بندی بازار، بررسی کانال‌های توزیع در مقایسه با رقبا، امکان‌سنجی ورود محصول جدید به بازار و . . .  .

۲٫ تحقیقات درباره مشتری و مصرف‌کننده: بررسی ویژگی‌های جمعیتی مشتریان محصول، بررسی الگوی خرید مشتریان، بررسی الگوی مصرف مشتریان، بررسی میزان وفاداری مشتریان به مارک‌تجاری، بررسی میزان رضایت مشتریان از محصول، بررسی نیازها، خواسته‌ها و انتظارات مشتریان از محصول، بررسی ویژگی‌های بازار هدف در فرایند تصمیم‏گیری خرید و . . .  .

۳٫ تحقیقات درباره محصول و خدمت: بررسی ویژگی‌های محصول در مقایسه با رقبا، بررسی جایگاه شرکت در بازار هدف (شناخت، عملکرد، نگرش، رضایت)، بررسی جایگاه محصولات یک شرکت در بازار هدف از نظر محصول، قیمت، توزیع و پیشبرد فروش، پیش‌آزمون محصول جهت دستیابی به سلیقه مصرف‌کنندگان، بررسی شاخص‌های محصول شامل سهم بازار، سهم در اذهان، نفوذ در مخاطبان، ترجیح محصول، بررسی بسته‌بندی محصول و . . .  .

اعتقاد کلیه مشاوران و اساتید بازاریابی در سراسر دنیا بر این است که انجام تحقیقات بازار به منظور برنامه ریزی و اعمال فرایند بازاریابی حیاتی است و بدون انجام تحقیقات بازار و شناسایی رفتار مصرف کننده نمی توان تصمیمات بازاریابی مناسبی اتخاذ نمود. در صورت عدم بکارگیری اطلاعات ناشی از تحقیقات بازار، وقت و منابع زیادی به هدر می رود. تحقیق بازار بایستی به صورت علمی و با روش های نمونه گیری آماری دقیق صورت پذیرد. بهتر است جهت انجام تحقیقات بازار، از یک مرکز جامع تحقیقات بازاریابی بهره گیری صورت پذیرد.

گروه بازرگانی فرتاک تجارت همزمان با آغاز فعالیت های خود، به صورت رسمی در قالب دپارتمان بازرگانی داخلی واحد تحقیقات بازار و بازاریابی را پایه گذاری کرده است. از آن تاریخ تا کنون مطالعات و تحقیقات متعددی در بازارهای مختلف صورت پذیرفته است. تحقیقات بازاریابی در گروه بازرگانی فرتاک تجارت به منظور تصمیم گیری در خصوص مشتریان، سهم بازار، رقبا، ارزیابی تبلیغات، رضایت سنجی مشتریان و … در بازار محصولات مصرفی، محصولات صنعتی و خدماتی و بر اساس مدل های عملیاتی انجام میگیرد. کلیه تصمیمات و راهکارهایی که مشاورین گروه بازرگانی فرتاک تجارت در شرکت ها ارائه می کنند، بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات بازار و بازاریابی می باشد.

تحقیقات کتابخانه ای (بر اساس اینترنت و مجلات)، تحقیقات کیفی (بر اساس مشاهده، مصاحبه عمیق، گروه کانون و طوفان مغزی) و همچنین تحقیقات کمی (بر اساس پرسشنامه) به صورت کامل توسط گروه بازرگانی فرتاک تجارت برای شرکت های خصوصی، نیمه خصوصی و دولتی اجرایی می گردند.